Vrijdag

Een dag van kwetsbaarheid, hoop en voorlopig afscheid.

Goeiemorgen. Vandaag is het de laatste dag. De mannen op DVA lijken heel eerlijk, ook over hun feiten. Dat is confronterend, niet in het minst voor mezelf.
Ze hebben het over schaamte, spijt en het goed maken. Wat voornamelijk wordt uitgespit hier, is het rationaliseren, het goedpraten van wat ze verkeerd deden. Rationaliseren is één van onze grootste vijanden. Ik las het ook al in een boekje van de Anonieme Alcoholisten (AA). Rationaliseren is een zogezegd gegronde reden zoeken voor iets wat misging. Ik bedenk me dat ook wij buiten de muren zoveel proberen om vanalles goed te praten, onze verantwoordelijkheid te ontlopen.

Bijna alle mannen zeggen dat de chefs anders doen sinds ik hier ben. Dat had ik al eens gehoord in de vrouwengevangenis. In mijn aanwezigheid zijn ze strikter. “Niet alleen de chefs doen anders, wij doen eigenlijk ook anders dan anders”, hoor ik van de gedetineerden. Ik besef opnieuw dat mijn ervaring beperkt en gekleurd is.

Cipiers met dromen

Ik heb een gesprek met cipiers B. en L., die beiden meer sociaal werkers zijn dan cipier. Ze zijn daar ook op geselecteerd voor deze afdeling. Ze hanteren bijvoorbeeld het leefgroepprincipe uit de bijzondere jeugdzorg. De gevangenen noemen ze bewoners, geen gedetineerden. De recidive is hier veel lager dan elders in de gevangenis. Dat verbaast me niet. Hier ben je meer mens.

B. en L. willen echt positieve veranderingen doorvoeren. En dromen werkt, zo blijkt. Gedetineerden komen hier binnen als grauwe junkies – vergelijk de foto’s maar - en na de verplichte detox zien ze er een paar maanden later al veel beter uit: door de verplichte sport hebben ze kleur en ook weer motivatie.
B. en L. praten ook graag over de dromen die ze voor deze afdeling hebben: 1 vierkante metertuinen, zodat de bewoners zelf kunnen tuinieren. Of een huiskat die rust brengt bij mensen die het moeilijk hebben. Kleine dieren in de tuin, kippen, geiten of bijen. En waarom geen zonnepanelen op het dak?

Moedige verbinding van buiten naar binnen

Wie fouten maakt, moet op de blaren zitten. Het zou zomaar een spreuk van BZN kunnen zijn. En er zit ook een grote waarheid in. Een samenleving kan maar werken als er regels zijn die door iedereen gerespecteerd worden. Wie dat niet doet, krijgt een time-out. En dat is ok. Alleen is het een illusie om te denken dat onze schaduw niet meer bestaat omdat hij achter tralies leeft.
Muren tussen mensen maken problemen zelden kleiner en meestal alleen maar groter. Een samenleving stopt niet aan de gevangenispoort of het detentiecentrum, ze maakt er integendeel volwaardig deel van uit. Dus moeten we van buitenuit ook de moed opbrengen om het leven binnenin te kennen en er ons mee te verbinden. Niet om daders te ondersteunen, laat staan goed te praten. Al zeker niet om slachtoffers te schofferen. Ook niet om welk beleid dan ook aan te klagen. Wel vanuit het besef dat wanneer je jezelf verbindt met wat je weggestopt hebt, een stuk aanraakt dat integraal deel uitmaakt van wie je bent. Als mens, als samenleving. Willen we volledig mens zijn, dan mag en moet elke stukje licht en elk stukje duisternis zijn plaats hebben. Ook elke emotie, elk verdriet, elke pijn die elk slachtoffer, elke dader, elke mens met zich meedraagt en die dikwijls moedig gedragen, maar ook angstvallig verstopt wordt. Het is net door er verbinding mee te maken dat we er ons stukje bij beetje van bevrijden.

Eindigen in schoonheid

Het einde van mijn week. Er staat een cirkel van 22 mannen en 4 cipiers voor mijn deur. Ik krijg een brief in naam van alle mannen. Ze komen me allemaal bedanken en afscheid nemen. Ze willen zo graag iets voor de buitenwereld meegeven.

Ik bedank hen voor hun zorgzaamheid. Ik heb me echt deel van hun groep gevoeld. Ik word met applaus buitengeleid. Dat doen ze voor iedereen die de DVA verlaat en clean naar buiten mag gaan.

Ik rijd naar huis met een hart ontploft van schoonheid. Schoonheid vinden op onmogelijke plekken, het is niet zo moeilijk als je iets langer kijkt en dieper luistert.

Wil jij graag een Prison Talk boeken in jouw school/organisatie/bedrijf? Vraag meer informatie of boek een spreker via boekingprisontalk@bzn.be.

Heb je een detentieverleden en wil je daar constructief mee aan de slag als spreker? Of heb je professionele ervaring in detentie en wil je graag je steentje bijdragen als buddy? Neem vrijblijvend eens contact op via prisontalk@bzn.be.