Mira Bryssinck over de spreuk

nov_spreuk

Mira Bryssinck - “Je samen organiseren tegen onrecht is een vorm van radicale zorg.”

Mira Bryssinck is theatermaker, docente en actrice, maar bovenal iemand die niet zwijgt wanneer iets haar verontwaardigt. Ze maakt voorstellingen die maatschappelijke problemen bevragen. Mira durft boos te zijn, ze kijkt niet weg, ze benoemt en klaagt aan. En hoe meer mensen zich uitspreken, hoe meer er beweegt. Burgerbetogingen, boycot van bedrijven, de verontwaardiging over de deelname van Israël aan het Eurovisiesongfestival, ze gelooft dat deze vormen van collectief verzet wel degelijk iets in gang zetten. Onrecht verdient onze verontwaardiging. En wie buigt voor onrecht laat de ander barsten.

Verbaas je, verontwaardig je!
Wat er gebeurt in Gaza vind ik ondraaglijk. Het besef dat er zich tijdens mijn leven een genocide voltrekt, is een verpletterende gedachte. Ik word zo kwaad van de politieke onwil om erop te reageren. En tegelijk ben ik verwonderd dat we dat zomaar pikken, dat we het op den duur zelfs normaal gaan vinden. We mogen onrecht echt nooit normaal gaan vinden. We moeten ons erover blijven verbazen. Hoezo de politiek reageert niet meer verontwaardigd over Gaza? Hoezo staan we toe dat mensen structureel gediscrimineerd worden op basis van huidskleur, gender, seksuele oriëntatie, beperking, …? Verontwaardiging en verwondering gaan voor mij hand in hand. De verwondering dat menselijkheid niet sowieso primeert.

Geëngageerde humor
Wat Elisabeth Lucie Baeten doet vind ik super. Zij spreekt zich uit tegen onrecht en ze neemt daarbij geen blad voor de mond. Ze vertrekt vanuit verontwaardiging, dat is de basis. Ze gebruikt humor om commentaar te geven, maar wat ze vertelt is geen grap. Alles wat ze zegt in haar telefoongesprekken is waar. Het is ook geen ironie, het is niet ernaast gaan staan en ermee lachen. Wat ze doet is duiden, aanklagen en politici op hun plichten wijzen en ook het geweten van ons als burgers schoppen. Dat soort van geëngageerde, verontwaardigde humor komt binnen en raakt een snaar. Of zoals ook schrijfster Sara Ahmed zegt: soms is kwaadheid nodig, zelfs als dat de gezelligheid en het status quo doorbreekt.

Een beetje bozer graag
We mogen gerust een beetje bozer zijn. Maar dat wordt ons al vroeg afgeleerd. Omdat het niet fatsoenlijk is en niet sociaal wenselijk. Ik merk dat ik ook soms twijfel of ik me wel zo expliciet mag en kan uitspreken. Terwijl je uitspreken over onrecht volkomen terecht is. En dat kan zeker op een verbindende manier. Je kan liefdevol je stem laten horen, niet tégen elkaar maar vóór rechtvaardigheid, inclusie, empathie en menselijkheid

Verontwaardiging kan ons net dichter bij elkaar brengen. Als iets je verontwaardigt, trek je het je aan, je trekt het als mens dichter naar je toe. Voor mij is verontwaardiging een vorm van empathie. Wie zich boos maakt over onrecht, is begaan, leeft mee. Het tegenovergestelde is onverschilligheid. Verontwaardiging is een manier om je kritisch uit te drukken. Het is even stil durven staan en een standpunt innemen. Verontwaardiging als positieve kracht om onrecht aan te klagen en te bestrijden, maakt ons menselijk.

Ontoegankelijke samenleving
Als persoon met een beperking ben ik verontwaardigd over de ontoegankelijkheid van onze samenleving. Infrastructuur is vaak niet toegankelijk voor mensen met een beperking. Het is moeilijker om deel te nemen aan de samenleving omdat ook werk vaak ontoegankelijk is. Wat uitkeringen betreft moet je ontzettend veel regelen om er aanspraak op te kunnen maken, waar je recht op hebt wordt ontoegankelijk gemaakt door de bureaucratie. Het hebben van een lichaam zonder beperkingen is gewoon een privilege. Maar ook discriminatie op basis van seksuele oriëntatie, huidskleur, of dat je als vrouw ’s avonds niet veilig over straat kan lopen, maakt mij boos. Dat we er op politiek niveau niet over nadenken hoe iedereen gelijkwaardig kan deelnemen aan de samenleving, dat verontwaardigt mij.

Verontwaardiging als opstap naar verandering
We denken dat kwaadheid geen constructieve emotie is. Maar het kan net heel activerend zijn. Het is een opstap naar verandering. Als je je nooit uitspreekt, je overal bij neerlegt, je niet engageert of verontwaardigt, dan verandert er niets. De burgerbetogingen tegen de genocide in Gaza betekenen wel degelijk iets. Mensen verbinden op die momenten hun verontwaardiging. Wordt er naar de betogers geluisterd, zetten zij dingen in beweging, heeft het zin? Goh, dat is een catch 22 redenering: als je denkt dat het niets oplevert dan doe je niets en verandert er effectief niets. Je verzetten tegen onrecht heeft áltijd zin. Je sámen organiseren tegen onrecht is een vorm van radicale zorg. Als we ons niet verontwaardigen over het onrecht in de wereld, dan laten we elkaar in de steek.

Download hier de maandspreuk →