Guillaume Van der Stighelen over de spreuk

spreuk-okt

‘Mijn thuis is waar mijn Stella staat’, ‘Iedereen komt als je Leo roept’ en 'ken je Suzanne van Interlabor nog'? Als reclameman bij Duval Guillaume wist Guillaume Van der Stighelen ons keer op keer bij de lurven te grijpen met rake slogans. Schrijven is nog altijd zijn lust en zijn leven. Liedjesteksten, cursiefjes en sinds dit jaar ook een heuse roman, ‘Rozeke’. Guillaume is op zoveel manieren een ware man van het woord. De geknipte ambassadeur voor onze oktoberspreuk: ‘Woorden wegen, wik ze wel!’

Toen het geschreven woord nog heilig was
Ik ben een flapuit. Ik weet dat ik soms dingen zeg die hard kunnen aankomen. Vroeger verwittigde ik nieuwe medewerkers bij Duval Guillaume: “Ik druk mezelf niet altijd even elegant uit. Daar mag je me gerust op aanspreken. Het is niet de bedoeling om te kwetsen, maar het gebeurt soms wel.” Dat gaf mij ook de kans me te excuseren na een verkeerd gevallen woord.
Ik denk dus niet altijd na voor ik iets zeg. Maar ik let er wel op dat ik het achteraf recht zet.

De reden waarom ik deze spreuk zo geniaal vind, is omdat het gaat over geschreven woorden. Want die kan je niet zo gemakkelijk rechtzetten eens ze het doel raken. Vroeger had een geschreven woord iets heiligs. Vooraleer je de pen nam en gelezen werd, moest je al wat watertjes doorzwommen hebben. Ik kom zelf uit een telefonerende generatie. Wij schreven niet, op een paar nieuwjaarsbrieven na, wij belden. Vandaag wordt er veel meer geschreven, we converseren intussen in schrijftaal. Op zich niet verkeerd natuurlijk. Maar veel mensen schrijven zonder stil te staan bij de kracht van een woord dat zwart op wit geschreven staat.

In het TV-programma ‘Helden van het internet’ ging Eric Goens praten met mensen die online haatberichten sturen. Dat blijken geen kwaadaardige psychopaten te zijn. Alleen, ze waren zich niet bewust van de impact van hun schrijfsels. Een geschreven woord weegt door, dat blijft hangen.

Filter op onnozelheden
Ik vind dit een heel actuele en nodige spreuk. We tweeten, SMS’en, facebooken en mailen er maar op los. Prima, maar neem de tijd om je woorden te laten bezinken. Om ze te wikken en te wegen. Lees na wat je geschreven hebt, het geschreven woord laat dat toe. En ga dan eens na of dat wel klopt. De woorden die je schrijft, is dat wie jij bent? En vertolken ze de boodschap die je wil overbrengen? Want we zijn ons vaak wel bewust van wat we willen zeggen, maar niet van hoe dit bij de ander overkomt.

Als flapuit die wel eens kwetsende dingen durft te zeggen, vind ik schrijven heel bevrijdend. Als ik de volgende dag herlees wat ik geschreven heb, zie ik hoeveel onnozelheden ertussen staan. Door te schrijven en te schrappen kan ik mijn eigen gedachtenstroom filteren, ik kan erin gommen. Mensen die boeken schrijven geven soms de indruk verstandige mensen te zijn. Maar wij zijn niet per se verstandiger dan een ander. We hebben gewoon de tijd genomen om onze woorden te laten rijpen.

Woorden zijn geen losse flodders
Leve de vrije meningsuiting. Dat is een waardevolle vrijheid, maar gebruik die vrijheid verstandig.
Je hoeft je woorden niet in te slikken. Als er iets op je lever ligt mag je dat gerust zeggen of schrijven. Maar doe dat weloverwogen, doordacht. Met respect en empathie. Elk woord is een verrader van de gedachte. Wees je ervan bewust dat woorden raken, ten goede of ten kwade. Het zijn geen ‘losse flodders’. Woorden kunnen echte wapens zijn.

Als je boos bent, kan je bijvoorbeeld beter niet schrijven. Of spreken. Wacht even tot de boosheid gekoeld is. Als je boos bent, grijp je naar geweld. We leven niet meer in een wereld waarin we naar het zwaard grijpen en een ander het hoofd afhakken als we kwaad zijn. Maar we vallen elkaar verbaal aan, met woorden. En die kunnen net zo hard kwetsen.
Veel mensen voelen zich machteloos, om verschillende redenen, al dan niet terecht, en grijpen naar woorden die hard kwetsen. De reden waarom die woorden gekozen worden is niet zozeer omdat ze waar zijn maar omdat je weet dat ze pijn doen.
Neem een echtelijke ruzie bij een koppel. Achteraf hoor je vaak: “Ik meende niet wat ik zei.” Waarom heb je het dan gezegd? Omdat je boos was, om pijn te doen.

Mooie woorden op de Vogelmarkt
Maar woorden kunnen ook ontzettend veel deugd doen. Ik was al op oneindig veel manieren positief geraakt door woorden. Vroeger was ik reclameschrijver en los van een aantal vakprijzen en een collega die af en toe zei “goed gevonden”, kreeg ik nooit complimenten. Maar nu vind ik het fantastisch om met mijn vrouw naar de Vogelmarkt te gaan in Antwerpen. Mensen spreken me spontaan aan over mijn cursiefje van dat weekend of over mijn roman ‘Rozeke’. Dat heb ik nooit gekend. De manier waarop ze hun appreciatie verwoorden voor mijn boek, dat is een boek op zich. Dat is zo schoon. Dat raakt mij diep. Dat ik op mijn bijna zeventigste de mensen een gelukkige dag heb bezorgd met mijn woorden. En dat zij dat uitdrukken in hun woorden. Dat is fantastisch.

Veel mensen beseffen ook niet hoeveel impact een woord van troost en steun of een compliment heeft. Als je op internet iemand uitscheldt voor het vuil van de straat dan krijgt dat dikwijls een hele hoop ‘likes’. Daar scoor je gemakkelijk mee. Ik moet lelijke dingen zeggen of doen om opgemerkt te worden, denk je dan misschien. Dat is erg. Een oproep dus, zwart op wit. Laat ons veel meer aandacht geven aan al wie woorden van hoop en troost spreekt en schrijft, aan mensen die mekaar complimentjes geven, die proberen te verbinden met hun woorden. Dat is en blijft de schoonste taal.

Nog een gouden tip van Guillaume:
Schrijf het goede nieuws en zeg het slechte nieuws. We doen het altijd andersom. Als we slecht nieuws moeten brengen, dan confronteren we de ander daar liever niet rechtstreeks mee. Dan nemen we de omweg van de pen. Goed nieuws willen we zelf vertellen, daar willen we bij zijn. Maar als dat goede nieuws geschreven is kan je het afdrukken en boven je bed hangen, papier is geduldig. En als je slecht nieuws mondeling brengt, dan kan je reageren, nuanceren, het is op een bepaalde manier minder definitief.

Download hier de maandspreuk →