Bülent Öztürk over de spreuk

spreuk-nov

De Belgisch-Koerdische filmmaker Bülent Öztürk houdt ervan om te delen: brood, zout en emoties. Hij wil een stem geven aan wie niet gehoord wordt, een tweede kans aan wie zijn kans gemist heeft. Met ‘Houses With Small Windows’ won hij de prijs voor beste Europese kortfilm op het Filmfestival van Venetië in 2013. Zijn films zijn een poëtische vertelling over geluk en heimwee, hoop en verdriet, emoties die we delen met elkaar. En vorig jaar opende hij een restaurant in Antwerpen om er zijn films mee te financieren. Hij serveert er gerechten geïnspireerd op wat zijn moeder vroeger thuis maakten. “Zo verbind ik Mesopotamië met Vlaanderen. Twee verschillende culturen, maar in de kern gelijk: een lekkere maaltijd delen met wie we graag zien, dat willen we toch allemaal?”

Ik wil de kern die we met elkaar delen een stem geven
Geven is voor mij vooral een stukje van mezelf delen. Een stukje zelfs dat we allemaal met elkaar delen. Dat voor ieder van ons herkenbaar is. Dat ons met elkaar verbindt.

In de kern delen we allemaal dezelfde emoties: we willen gelukkig en veilig zijn, we missen, we worden boos, we willen begrepen worden. Dat zijn universele menselijke emoties en verlangens. Met de films die ik maak wil ik die emoties uitvergroten en ze voor jou herkenbaar maken. Jij hebt de aardbeving in Turkije misschien niet meegemaakt, maar jij weet ook hoe het voelt om te missen, om bang te zijn, om verdrietig te zijn. We zijn daarin niet verschillend van elkaar. Die emoties zijn als bruggen die ons met elkaar verbinden.

Enkele weken geleden werden twee van mijn films vertoond in Cinema Cartoons in Antwerpen. In het publiek zaten een vrouw en een man die ook vaste klanten zijn in mijn restaurant. Een heel liefdevol koppel. We hebben een woordenloze band met elkaar. We spreken met onze blikken. Maar na de vertoning zag ik iets anders in de ogen van de vrouw, ik zag tranen blinken. “Wil u met me delen wat u geraakt heeft?”, vroeg ik. Ik dring me niet graag op, maar ik voelde dat ze iets kwijt wilde. “Uw woorden na de film hebben me zwaar geraakt”, zei ze. Ik had gesproken over een rouwproces, dat voor iedereen anders is maar voor ons allen herkenbaar.
En de vrouw vertelde dat ze vier jaar geleden hun zoon verloren waren. Ze hadden geen afscheid van hem kunnen nemen. Mijn beelden en woorden hadden iets in haar geraakt.

Dat is mijn manier van geven: mensen de mogelijkheid geven om verbinding te maken met hun emoties. Ik gebruik weinig woorden in mijn films. Ik wil de emotie, de kern die we delen een stem geven.

Een trilling in de harten
Ik wil ook stem geven aan wie niet gehoord wordt. Met de hulp van fundraising en de opbrengst van mijn restaurant Cotmeh maak ik een film over de aardbeving in Turkije in februari 2023. Men zegt wel eens dat iedereen gelijk is voor een natuurramp. Maar dat is niet waar. Het zijn de mensen die al heel weinig hadden die overblijven met niets. Hun verlies snijdt dieper. Voor wie in goedkope, onstabiele huizen woonde, was de schok veel heftiger. De naschokken zijn voor hen ook verwoestender, nog grotere armoede, onderdrukking en discriminatie. Mijn film gaat niet over de aardbeving, maar over de trilling die de aardbeving veroorzaakte in de harten en de levens van de mensen. Verlies, angst, verdriet, hoop, weer emoties die we delen met elkaar.
Eén van de mensen die ik volg is een jongen die vervreemd was van zijn moeder. Nu, na de aardbeving wil hij gewoon zijn mama terugzien, haar knuffelen, hij wil verzoening. Heel herkenbaar.

Mensen soigneren, dat is ook geven
Mijn vader had in ons huis in Turkije een ‘oda’, een kamer waar iedereen die ons huis passeerde welkom was. Mensen konden er slapen, rusten of eten. We waren ook het enige huis met een televisie en telefoon. En ook die deelden we met het hele dorp. Als kind vond ik dat niet altijd fijn. Ik moest mijn vader altijd delen met andere mensen, ik wilde hem ook wel eens voor mezelf. Maar zo heeft mijn vader mij al vroeg geleerd wat delen is: een stukje van jezelf geven, mensen verwelkomen in je eigen persoonlijke ruimte.

Brood en zout delen heeft voor mij een belangrijke betekenis. Gastvrijheid, dat hebben mijn ouders me geleerd. En dat doe ik nu in mijn restaurant. Met mijn krukje zet ik me even bij mijn gasten aan tafel. Ik luister naar hen en kijk hen in de ogen. Wat ze met zich meedragen aan zorgen of drukte, mogen ze even loslaten. Ik wil hen het gevoel geven dat ze gezien worden, dat ze welkom zijn zoals ze zijn. Mensen soigneren, dat is ook geven: aandacht, zorg en liefde.

Ik begrijp en wil anderen helpen begrijpen
Ik ben een ‘gelukkige vogel’. Het leven heeft me al veel moois gegeven. Maar het allermooiste is de liefde van mijn vrouw. Dat is het ultieme cadeau van mijn leven. Haar aanraking, haar blik, haar stem. Zij heeft mij rust gebracht, stabiliteit en passie. Ze heeft me doen groeien, ze heeft van mij een beter mens gemaakt.

Dat ik verschillende culturen in mij draag, ervaar ik ook als een grote cadeau. Ik ben zoals een zwaluw naar hier getrokken, ik kom uit een minderheid, ik ben anderstalig. Ik weet wat het is om anders te zijn, en tegelijk een mens zoals de ander. Ik ben me heel erg bewust van de kern die we delen met elkaar. Ik begrijp en kan anderen helpen begrijpen.

Ik maak films wanneer ik de emotionele noodzaak ertoe voel. En ik voel nu een groot verlangen om iets te vertellen en te maken rond het thema migratie. Dat wordt de komende jaren een groot vraagstuk. Ik wil graag een verzoenende stem zijn in dat debat. Hoop, gemis, een verlangen naar veiligheid, wie zijn land achterlaat ervaart al deze emoties. Maar het zijn universele emoties. Dat je een veilige toekomst voor je kinderen wil, dat kunnen we elkaar toch niet kwalijk nemen. Dat willen we toch allemaal.

“Ik ben dankbaar dat het leven me hier gebracht heeft. Dat ik die kans gekregen heb, een tweede kans. In onze samenleving zijn er zoveel mensen die hun kans gemist hebben, we moeten ook aandacht voor hen hebben, iedereen verdient een tweede kans.”

Download hier de maandspreuk →